[خبرآن لاین، 4 فروردین 1388]عبداله گل رییس جمهوری ترکیه پس از گذشت 30 سال از سفر آخرین هیات عالی رتبه ترک به بغداد روز گذشته وارد عراق شد
لیدا هادی: در عالم سیاست سفرهای خارجی هیات های دیپلماتیک دارای معنا و مقصودی ورای آن است که رسانه های خبری با پخش تصاویر و اخبار لحظه به لحظه آن در سرتاسر جهان انعکاس می دهند، به خصوص اگر ملاقات های دیپلماتیک نه از سوی هیات دولت بلکه به اتفاق سران عالی رتبه ملل صورت گرفته باشد. دیدار سران عالی دو کشور صرفا حرکتی نمادین برای بهبود و ارتقای سطح روابط دو کشور است و دیدار هیات دولت به رهبری نخست وزیر بهانه ای برای محک انتظارات دو طرف برای ادامه همکاری های تجاری، نظامی و تصمیم گیری های مهم در حوزه سیاست خارجی.
امروز نیز سفر عبداله گل رییس جمهوری ترکیه به بغداد و دیدار با همتای عراقی خود مستثنی از این قضیه نیست. البته اهمیت سفر مقام عالی رتبه ترکیه به عراق فراتر از رویدادهای دیپلماتیک معمول منطقه تلقی می شود، چرا که طی 30 سال گذشته این نخستین سفر هیات عالی رتبه ترک زبان به عراق است. البته رجب طیب اردوغان نخست وزیر بنام ترکیه در ماه جولای گذشته طی سفر به بغداد موفق به دیدار نوری مالکی شد،اما سفر عبداله گل به عراق که روز گذشته با استقبال گرم جلال طالبانی همراه شد، نویدبخش بازگشایی دریچه جدیدی به روی روابط دیپلماتیک دو طرف است که طی سه دهه گذشته و به سبب سیاست های خاص به سردی گراییده بود.
سفر تاریخی عبداله گل به بغداد بازگوی این حقیقت است که روابط دو کشورهمسایه به رغم همه اختلاف هایی که در رابطه با مساله کردستان میان آنها وجود دارد، همچنان به قوت خود باقی است.
یک سال پیش آنکارا هزاران تن از نظامیان خود را روانه منطقه شمال عراق کرد تا بلکه بتواند به طریقی نظامی به تقابل با نیروهای پ.ک. ک، حزب کارگری کردستان، بپردازد. پ. ک. ک سال های بسیاری بود که از مناطق شمالی عراق به عنوان پناهگاه امنی برای حمله به مرزهای ترکیه استفاده می کرد. اردوگاه حزب کارگر کردستان که طی 25 سال مبارزه حاصلی جز 40 هزار قربانی نداشت هر روز از سوی جنگنده های ترکی بمباران می شد که البته این مساله با واکنش صریح سران بغداد نیز مواجه شد.
در واقع عبداله گل در حالی بار سفر به سرزمین بین النهرین را بست که اختلاف های دو کشور بر سر مساله کردستان همچنان بر قوت خود باقی و صرفا از شدت تنش های پیشین تا میزان مشخصی کاسته شده است. به طور حتم گل طی دیدار با همتای عراقی خود سعی دارد علاوه بر تاکید به حسن نیت آنکارا در برابر سیاست های بغداد همسایه خود را به نحوی بر این موضوع مجاب کند که قضیه کردستان و شورشیان پ.ک.ک امری است که به مصالح امنیتی دو کشور معطوف می شود و دو طرف به یک اندازه باید در حل آن مشارکت داشته باشند. یک نیاز مشترک گل و طالبانی را در نهایت به مذاکره کشانده است.
ترکیه که تا پیش از امضای توافق نامه امنیتی عراق و آمریکا نیروهای نظامی عراق را به شدت به ناکارآمدی در تقابل با شورشیان کرد سرزنش می کرد، امروز با شنیدن خبر عقب نشینی نیروهای آمریکا از شهرهای مختلف عراق بر این باور رسیده که تنها راه ریشه کنی شورشیان حزب کارگر کردستان در شمال عراق همکاری نظامی با بغداد است.
از سوی دیگر مقامات عراقی نیز بر این امر واقف هستند که اگر پ. ک.ک به روال سابق به تهاجمات خود به مرزهای ترکیه ادامه دهد دیگر هیچ فرصتی برای عادی سازی شرایط وجود نخواهد داشت و ترکیه نیز مانند گذشته را در برابر حمله از ورای مرزهای عراق تاب نمی آورد. در واقع امروز بغداد به این باور رسیده که یک بعد تامین ثبات و امنیت در عراق برقراری ارتباط موثر میان بغداد و آنکاراست که البته این مساله با عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق طی دوسال آینده نمود بیشتری می یابد.
البته ترکیه در عراق دغدغه های بسیار دیگری دارد. مساله حضور اقوام ترکمن در شمال عراق شرایط پیچیده ای را برای دو کشور به خصوص ترکیه به وجود می آورد. مساله این جاست که دولت یک کشور مستقل باید حامی جمعیت کوچکی در کشور همسایه باشد که این گونه تعاملات خود با خطری جدی همراه است. هر آن ممکن است نزاع و ستیزه های درونی آنها با رویه ای ملی و قومی در آمیخته شود و بحرانی جدی میان دو کشور عراق و ترکیه به وجود بیاید. امروز ترکمن ها و کردهای عراق هر نوع تعاملی دارند به غیر از روابطی دوستانه. در این میان کرکوک یکی از مراکز مهم ترکمن نشین است که کردهای کرکوک با آرزوی پیوستن به حکومت خودگردان کردستان عراق چنان ماری زخمی هربار حضور این دسته را بهانه ای برای شورش و آشوب قرار می دهند.
در این میان ترکیه که به اهمیت ذخایر نفتی عظیم مرکز شمال عراق پی برده است به هر طریقی سعی دارد که جلوی الحاق کرکوک را به منطقه کردستان را بگیرد. البته در این میان به نظر می رسد نوری مالکی هم نتواند کار چندانی از پیش ببرد چرا که در نظر او تقویت و ایجاد یک دولت مرکزی منسجم می تواند هم ضامنی در فرونشاندن شورش های نیروهای پ.ک.ک در شمال عراق باشد و هم از بلندپروازی های همواره کردهای عراق بکاهد. همه تاکید مالکی بر برگزاری هرچه زودتر انتخابات شوراها در عراق هم بر این پایه بود.
اما در نگاه سران ترک قضیه به این راحتی خاتمه نمی یابد. آنها هیچ گاه به وعده های مالکی و افکار به ظاهر دموکراتیزه او اطمینان نداشتند. به عقیده سران آنکارا باید هر چه سریع تر از طریق مذاکره و گفت و گوی مستقیم رویه ای برای پایان خشونت های شورشیان شمال عراق در پیش گرفت نه این که به امید آینده ماند تا بلکه روزی قدرت روزافزون مالکی کاری برای آنها انجام دهد.
ترکیه از عراق حرکتی سریع و جدی برای تقابل با شورشیان شمال عراق می خواهد که اگر این امر محقق نشود نمی توان به روابطی عادی و معول میان آنکارا و بغداد طی ماه های آینده امید داشت.
همین رویکرد است که گل را پس از 30 سال به صرافت دیدار با همتای عراقی خود انداخت و سفر او را تاریخی کرد، ترکیه از عراق فقط امنیت می خواهد
